YARA DONDURMA
Nedir?
Kriyoterapi ya da yaygın bilinen adı ile dondurma tedavisi anormal dokuları dondurarak tahrip etmek esasına dayana bir tedavi şeklidir.
Nasıl Yapılır?
Prob adı verilen bir enstrüman dondurulacak dokuya (rahim ağzı gibi) temas ettirildikten sonra dondurma işleminde kullanılacak olan gaz prob içinden geçirilir ve probun ucunun aşırı derecede soğumasına (yaklaşık -90 derece) neden olur. Burada yatan mantık şudur: Soğutmada kullanılan gaz basınç ile probun ucuna itildiğinde gaz aniden hacim olarak genişler ve etraftan ısı çekerken probun ucu soğur. Doku prob ile temas halinde olduğu için donar. Bu amaçla sıvı nitrojen yada karbon dioksit kullanılabilir. Dondurma genelde 3-4 dakika kadar sürer. Ancak işlem 1-2 sefer tekrarlanacağı için yaklaşık 15 dakika kadar alır.
Kriyoterapi genellikle rahim ağzındaki hücresel değişikliklerin ve halk arasında yara adı verilen erozyonların tedavisinde kullanılır. Kriyoterapi öncesi PAP smear yapılmış olması gereklidir.
Donan alanın derinliği genelde probun etrafından taşan alan ile eşittir. Halka şeklindeki alanın kenarlarında sıcaklık yaklaşık -20 dreceye düşer ancak bu hücre ölümü için yeterli değildir. Eetkili bir şekilde yapılan kriyoterapi lezyonları %99.7 oranında tedavi edecektir.
İşlem sırasında neler hissedilir ?
Rahim ağzında ağrı sinirleri bulunmaz ve bu bölge ağrıya duyarsızdır.Bu nedenle acı olmaz ancak rahimde adet sancısını andıran kramp tarzında kasılmalar olabilir. Bu his 1-2 dakika gibi çok kısa bir sürede kaybolur. İşlem öncesinde yada hemen sonrasında basit ağrı kesicilerin kullanılması yararlı olabilir.Çok nadiren de vajina içinde garip bir his yaşanabilir. Soğukluk olarak tanımlanabilecek olan bu etki önemsizdir ve hemen kaybolur.
İşlem hasta muayene pozisyonunda jinekolojik muayene masasına yatar haldeyken yapılır. Normal muayenede olduğu gibi vajinaya spekulum yerleştirilerek serviks görünür hale getirildikten sonra işlem yapılır.
İşlem sırasında karşılaşılabilecek sorunlar En sık karşılaşılan sorun probun kayarak vajina duvarına değmesidir. Bu durumda ağrı hissedilir. Dondurulan alanın asimetrik olması uygun prob seçimiyle giderilebilir. Çok nadiren hastada vagal refleks adı verilen bir durum nedeniyle tansiyon düşüklüğü olabilir.
Avantajları
Ciddi yaralanma riski son derece düşüktür
Hızlı ve uygulanması kolaydır
Ucuzdur
Poliklinik şartlarında yapılabilir
Uyuşturma gerektirmez
İşlem sonrası normal yaşantıda değişiklik gerekmez.
İşlem sonrası kanama riski son derece azdır
Üreme potansiyeli üzerinde bir etkisi yoktur
Dezavantajları
Kriyoterapi sonrası 1-2 hafta süreyle şiddetli bir akıntı olabilir.
İşlem sırasında adet sancısına benzer kramplar olabilir.
İşlem sonrası rahim ağzı kapanabilir.
Daha sonraki ilk birkaç ayda smear yapmak zorlaşabilir. (Smear alınması gereken alan rahim ağzı içine doğru kaydığı için. Burada smear alma işleminde bir zorluk yada farklılık yoktur ancak doğru alandan örnek almak zorlaşmaktadır)
Tedavi başarısız olabilir.
İşlem sonrası takip
Kriyoterapi sonrası 3-4 hafta süreyle sulu bir akıntı olabilir.
Akıntının nedeni ölü hücrelerin atılmasıdır. Akıntı genelde kokuludur. İşlemi takip eden 3-4 hafta boyunca rahim ağzı travma ve enfeksiyona açık olduğundan cinsel ilişkide bulunulmaması, tampon kullanılmaması, havuza ve jakuziye girilmemesi, vajinal duş yapılmaması gerekir.
İşlemden 3 ay sonra PAP smear tekrarı gereklidir. İlk 3 ay boyunca hücresel yenilenme süreci devam ettiğinden smear almanın bir yararı yoktur. Eğer bu smear incelemesi normal ise takip eden 2 yıl boyunca her 6 ayda bir smear tekrarı yapılmalıdır. Tekrarlayan lezyonların büyük bir kısmı ilk 2 yıl içinde ortaya çıkar bu nedenle rutin takipler son derece önemlidir ve ihmal edilmemelidir.
Eğer 3 ay sonraki smear incelemesinde lezyon saptanırsa bu kez biopsi ya da LEEP yapılmalıdır.
Kriyoterapi yapılmaması gereken durumlar Rahim ağzı kanalına doğru birkaç milimetreden daha derin olan lezyonlar.
Küretajda hastalık saptanması
Hamilelik
Probun alanından çok daha büyük lezyonlar
Rahim ağzında enfeksiyon
Tekrarlayan lezyonlar (LEEP yapılmalıdır)
CIN 3 ya da kanser varlığı
